Çocukluk dönemimin kahramanı Muhammed Ali Clay’ın, gençlik dönemi kahramanım Malcolm X’e, suikasta uğramadan hemen önceki dönemlerde sırt çevirdiğini öğrenince şok oldum. Randy Roberts ve Johnny Smith’in “Kan Kardeşler” kitabından bahsediyorum. Kitabın kapağındaki alt başlıkta da verildiği gibi ikilinin oldukça kısa ama bir o kadar da tehlikeli dostlukları olmuş. Kitaba göre Cassisus Clay, çocuk denilebilecek yaşlardan itibaren Elijah Muhammed’in öğretileri ile tanışmış. Dünya şampiyonluğu unvan maçından hemen önce de Müslüman olduğunu açıklamış. O’na Muhammed Ali ismini Elijah vermiş.
Malcolm, deyim yerindeyse daha öncesinde taparcasına sevdiği Elijah’ın, ırkçı ve saçma sapan din anlayışının farkına varınca bir de üstüne Elijah tarafından karnında ve kucağında çocukla ortada bırakılan sekreterler gerçeğine ulaşınca, Elijah’ı terk etmiş. Kitaba göre Malcolm’un ulaşabildiği en az sekiz kadın, Elijah tarafından istismara uğruyor ve hamile kalıyor. Kimisi karnında kimisi de kucağında çocuklarıyla Elijah’a karşı babalık iddiasında bulunuyorlar.
Hac’ca gittikten ve orada ırkların bir üstünlüğü olmadığını gördükten sonra Malcolm, din konusundaki tüm anlayışını yenilemiştir. Bu yenilenme, Avro Amerikalıların, Afro Amerikalılara zulmediyor gerçeğini değiştirmediyse de, beyazların tamamının şeytan olduğu düşüncesinden vazgeçmesine sebep oluyor. Bu durum, özü itibariyle faşist ve siyah ırkın kutsallığını savunan, din anlayışı olarak da sapık bir itikada sahip olan Elijah’la arasının açılmasına sebep oluyor. Elijah, İslam toplumu diye isimlendirdiği kitleyi, hac dönüşü uyarmak ve aydınlatmak çabasına giren Malcolm’u hedef göstermiş ve ortadan kaldırılması gerektiği fikrini her konuşmasında üstü kapalı olarak işlemiştir.
İşte tam da burada çocukluk dönemi kahramanım Muhammed Ali Clay, üzerinde o kısa zamanda çok büyük emekleri olan Malcolm’u anlamak yerine, Elijah’ın kendisine de dönmesi muhtemel öfkesinden çekinerek, Malcolm’u terk etmiş ve hatta telefonlarına bile çıkmamaya başlamış. Bu durumu, koskoca Amerika’da tek başına, Müslüman ve siyahi dünya şampiyonu gerçeğiyle birlikte düşünüldüğünde anlaşılır bir yönü var. Ama gönlümüz tüm bunlara rağmen Muhammed Ali’nin Malcolm’la omuz omuza olmasını isterdi.
Bu gelişmeler ve Elijah’ın tehditleri Malcolm’a “yaşlanamayacak kadar uzun ömür sahibi olamayacağı” düşüncesinin yerleşmesine sebep olmuştur. Çünkü her gittiği ortamda, Elijah’ın yarı askeri ordusu Fruit of İslam (FOİ) militanlarını görünce kendisi için çemberin daraldığını biliyordu. Kitaba göre bu süreci ancak dünya şampiyonu olmuş, sadece ABD’deki siyahların değil, tüm kıta Afrika’sı ve dünya Müslümanlarının, göz bebeği olan Muhammed Ali ile aşabilirdi. Ama kötü olan şudur ki, Muhammed Ali, Malcolm’un o zor zamanlarında yanında değil ve hatta karşısında duruyordu.
Yine Malcolm’un şehid edildiği gün, onun şehadetini duyduğu halde, Elijah’ın salon toplantısına katılıp kardeşi Rahman’la birlikte gösteri maçı yaparak insanları eğlendirmesi, Muhammed Ali’nin Malcolm’la aynı kaderi yaşamaktan ve Elijah’ın öfkesine muhatap olmaktan nasıl çekindiğini gösteriyordu. Bir tarafta az sayıda seveni ile Malcolm’un cenaze töreni, diğer yanda ringe çıkıp yaptığı esprilerle Elijah’ın kitlesini eğlendiren Muhammed Ali.
Her ne kadar Elijah’ın ölümü sonrası yerine geçen oğlu Wallace Muhammed, Malcolm’un itibarını iade etmiş, onun hatiplik yaptığı New York 7 numaralı camiye ismini vermişse de Muhammed Ali Clay’ın Malcolm’u anlaması ve onun hakkını teslim etmesi şehadetinden sonra olmuştur. Hatta o kadar ki Malcolm ve İslam konusundaki değişimi, İslam Ulusu diye isimlendirilen yapının Wallace Muhammed’le birlikte değişmesiyle mümkün olmuştur. Malcolm’un hayatını feda ettiği değerleri Malcolm’dan sonra o da inanmış ama Malcolm bunu görememiştir.
Muhammed Ali’nin bu ikircikli duruşunun Malcolm’un şehadetinde payı var mı onu bilmem ama, Cassius Clay’ın Muhammed Ali olmasında Malcolm X’in çok katkısı olduğu açık. Bu katkının oluşturduğu değere sırt dönmenin getirdiği pişmanlık ise, sahte peygamber Elijah’ın Muhammed Ali’sini, İslam’ın Muhammed Ali’sine dönüştürdü. ABD, bugün siyahın da insan olduğunu kabul etmişse, Malcolm X ve Muhammed Ali gibi yiğit ve azimli mücadele erleri sayesinde olmuştur. Gerçek İslam’la tanıştıktan şahadete ulaştığı gün arasındaki bir yıl içinde Amerika’yı sallayan Malcolm, kısacık ömrüne dev bir tarih sığdırmıştır.